هیپنوتیزم و ساخت مهارت
تجسم کردن و تصورات ذهنی آنقدر موثر هستند که در فعالتر کردن نیم کره راست ذهن تاثیر مستقیم دارند. برخلاف تصور عده ای تصویرسازی های ساده کار بیهوده ای نیست. سعی کنید همواره هنگام مطالعه یا صحبت با دیگران کلمات و سخن های ملموس را تصور کنید تا با پیشرفت در تصویرسازی های ذهنی ساده، در زمینه تصویر سازی متحرک -که شما را به موفقیت نزدیک می کند- ذهنتان فعال شود. برای تشریح بهتر این امر به عنوان مثال بر روی مهارت تصویرسازی ذهنی در ورزشکاران کار می کنیم.
روانشناسان ورزشی برای بهبود عملکرد ورزشکاران از دو شیوه آموزش بدنی و ذهنی نام می برند. شیوه آموزش ذهنی که اصطلاح تصویرسازی ذهنی به آن اطلاق می شود اجرای همان مهارت فیزیکی در مغز است بدون هیچ تحرک ظاهری. از این روش برای موفقیت های بزرگ در مسابقات مهم استفاده می شود.
تعریفی که از تمرین ذهنی در کتاب روانشناسی ارائه شده : بکارگیری تجسم ورزشکار برای بهبود عملکرد بدنی است که در اینجا به جای تمرین در میدان، تمرین در ذهن انجام می گیرد.
مارتنز در مورد تصویرسازی ذهنی می گوید : تصویر سازی ذهنی مانند احساس یک تجربه است (دیدن، شنیدن، احساس کردن)، ولی بدون محرک های معمول تحریک می شود. در واقع، شما بازی را نمی بینید، صدای برخورد توپ با زمین را نمی شنوید یا احساس وضعیت بدن خود در هنگام دریبل را درک نمی کنید، ولی تمام این موارد را در تمرین ذهنی می توانید در ذهن خود تجربه کنید. این تجربه در اصل محصول ذهن شماست و به صورت درونی ایجاد می شود. این عملیات به وسیله فراخوانی و باز آفرینی و تابع تجارب بیرونی گذشته انجام می گیرد. بنابراین، از تعاریف فوق چنین بر می آید که اگر چه در تصویر سازی ذهنی هیچ گونه حرکت مشهودی وجود ندارد ولی با حرکات فیزیکی ارتباط تنگاتنگی دارد.
تصویر سازی ذهنی انواعی دارد که شامل تصویر سازی درونی ذهنی و تصویرسازی بیرونی ذهنی است. در تفاوت این دو باید گفت که در تمرین ذهنی درونی، ما خودمان را از زاویه دید اول شخص تصور می کنیم یعنی همان تصویر و همان کیفیت صدا و تحرکی که خودمان هنگام تمرین انجام می دهیم از جایگاه درونی خودمان تصور می کنیم. اما در تصویر سازی ذهنی بیرونی ما خودمان را در جایگاه دوم شخص یا یک تماشاچی تصور می کنیم مثل کسی که دارد از بیرون به اجرای آن تمرین نگاه می کنید. و همان حالت و صداها و حرکاتی که از مشاهده خودمان حین اجرا می توان دید را تصور می کنیم.
فکر کردن در مورد یک عمل ورزشی از طریق تاثیر مشابهی که بر سیستم عصبی یک ورزشکار می گذارد می تواند سودمند باشد. به این معنا که چه اجرای واقعی یک تحرک و چه تصور آن تحرک هر دو به صورت مشابهی بر یک ذهن هوشیار اثر می گذارد و ذهن ما قادر است اطلاعاتی مانند تجارب واقعی از خود تولید کند. بر این اساس دانشمندان سه تئوری مطرح کرده اند.
١- تئوری روانی- عصبی- عضلانی
٢- تئوری یادگیری نمادی (شناخت الگوهای حرکتی)
٣- تئوری مهارت های روانی
در نظریه اول؛ با فعال شدن سیستم عصبی-عضلانی در طول مراحل تصویرسازی پاسخ های مشابهی که هنگام تجارب واقعی دریافت می کنیم را، دریافت می کند و عمل یادگیری مهارت حرکتی را تسهیل می کند. بر این اساس گذرگاه عصبی میان تجارب واقعی و تصویرسازی ذهنی آن عمل مشترک خواهد بود بنابراین به بدن اینگونه القا می شود که شما در حال تمرین واقعی هستید. این طور شما می توانید برای عضلاتتان برنامه ریزی کنید و برای اجرای واقعی تان آن ها را مهیا کنید.
در نظریه دوم،تکمیل سیستم رمزگذاری الگوهای حرکتی به ورزشکار کمک می کند. این کمک از طریق تاثیر بر روی عضلات نیست بلکه از طریق خلق برنامه ای در سیستم عصبی مرکزی است.
و در نهایت در نظریه آخر، اهمیتش در بهبودی است که تصویرسازی ذهنی بر روی عملکرد روان ایجاد می کند. به عبارت دیگر می تواند بر کلیه مهارت های روانی از جمله تمرکز و کاهش اضطراب و…موثر باشد.
یک از تاثیرات تصویر سازی ذهنی بر اجرای مهارت های ورزشی، دانش های تجربی است. تصویرسازی با فعال کردن نیم کره راست ضمن آسان کردن مهارت از اتلاف انرژی های شدید جلوگیری می کند. مثلا تیراندازی که خود را محصور شده در ستون های بتنی تصور کند ثبات او در هدف گیری سرپایی بیشتر تامین می شود.
در مرحله اول در تصویرسازی ابتدا باید مهارت در تصویرسازی در ورزشکاران ارزشیابی شود. ورزشکاری که توانی تصویرسازی ساده ای نداشته باشد نمی تواند به تصویرسازی متحرک و تمرین ورزشی دست یابد. کسی که از این توانایی به خوبی بهره مند باشد می تواند به صورت روشن و واضح آن صحنه را تصور کند برای این کار باید دقت زیادی در محیط پیرامون و جزئیات به خرج داد و حتی احساساتی که حین اجرای آن مهارت به فرد دست می دهد نیز تصویرسازی کرد. اگر این تصویرسازی برای فرد آسان نبود ابتدا با تصورات آشنا و ساده شروع کند. سه تمرین برای افزایش این توانایی در افراد وجود دارد:
1-تصویر سازی ذهنی از محیط خانه و اتاق نشیمنی که در آن زندگی می کنید. با نگاه کردن به اطراف تمام جزئیات و بوها و صدا را تصور کنید. از تمام حواس و تمرکزتان برای هرچه دقیقتر شدن بهره بگیرید.
2-یکی از مهارت های ویژه خودتان را که در آن موفق هستید را در ذهن تکرار کنید و از حس حرکتی غافل نباشید.
3-یکی از اجراهای موفقتان که در آن کامل بودید را تصور کنید. از سه سطح بصری، شنوایی و حسی خود استفاده کنید و تمام حالات خود را در ذهنتان مشابه سازی کنید. حتی حالت عضلات بدنتان را و حس انقباض و انبساط را کامل درک و تصور کنید.
تصور یکی از مهارت هایی که با مشکلاتی انجام می دادید همراه با دقت در اشتباهاتتان .
تصور حریف توانایی که از آن شکست می خوردید همراه با تکنیک هایی که می توانید آن را مغلوب کنید (نتیجه این تصور افزایش اعتماد به نفستان در این اجرا است)
تصور وضعیت هیجانی خود همراه با احساسات آن (از راهکار های کنترل بر اضطراب برای رسیدن به اجرای موفق در این تصور استفاده کنید)
از آنجایی که تصور یک تمرین خیالی محسوب می شود نیاز به امکانات، شرایط زمانی و مکانی و هزینه خاصی ندارد و از این نظر اهمیت ویژه ای پیدا می کند. علاوه بر این صرفه جویی، ورزشکارانی که نیز به علت آسیب دیدگی و یا دلایل دیگر قادر به انجام تمرین واقعی نیستند می توانند با تصویرسازی ذهنی تمرین کنند. این تمرینات می تواند دلگرمی باشد برای ورزشکاران و آن ها را به موفقیت نزدیک تر کند.
